X Festival de Cans
Crónica duns premios cánidos
O pasado 24 de maio, a partires das dez da noite, no Torreiro da parroquia de San Estevo de Cans, O Porriño, celebrouse a primeira tanda da entrega de premios do certame deste ano 2013. A cerimonia foi presentada por un dos membros da Asociación Cultural Arela, principal organizadora do festival, Keka Losada, en compañía dun dos membros do elenco da serie Era visto!, Federico Pérez. Ambos os dous, nun ton de ironía e humor, fixeron que a velada discorrese dun xeito "fluído e ameno" para todos os presentes. Ó día seguinte, o festival celebraba a súa cerimonia de clausura no mesmo torreiro no que comezou 24 horas antes, cos xa coñecidos Losada e Pérez como mestres de cerimonias. Nesta ocasión, fixeron entrega dos galardóns estrela do festival, os Cans de Pedra, ás curtas a concurso.
Creo que non escollín ben o sitio. Non o pensara, a verdade, só intentaba escapar do enorme xentío que me envolvía. Os altofalantes, á dereita, facían que os meus tímpanos estivesen a piques de estoupar; os pés dos micrófonos partían en dous todos os planos posibles a realizar; e, por se fora pouco, estaba tan sumamente comprimida, que a piques estiven, máis dunha vez, de caer enriba do xurado, cámara en man. O frío íase aproximando devagar pola ladeira do monte e aquela sudadera que tomara prestada da caixa de prendas á venta do paso de ecuador do ano anterior, agora, me servía como manta de lá nunha noite de inverno. De repente, fíxose a luz e dous enormes anteollos captaron a miña atención. Dábanme ganas de berrar: "¡Responda otra vez!".
De pronto vin luz ao final do túnel, pois, outro vídeo, este sobre o making off do festival, irradiou o lugar. Tras afastarme da realidade durante o tempo do filme, o aceso dos focos fíxome tornar de vez, e alí os estaban: os aurigas da cerimonia con máis e mellor. Non sei moi ben como aconteceu realmente o que vos vou contar a continuación porque a ira fixo que os meus sentidos se nublasen. As mans tremíanme, os dentes rechiábanme e os ollos tornábanseme vermellos. Ambos os dous personaxes situados enriba do palco daban as grazas á santísima Universidade de Vigo e á da Coruña por teres participado no Can Campus, isto é, unha aposta polos futuros profesionais do sector audiovisual que fai o certame. O que, naquel momento e a día de hoxe, fai que me pregunte: a que mente perversa se lle ocorre mesturar a coruños con portugueses? En fin, discurso, foto e proseguimos. Cando me quixen dar conta, Keka desaparecera do escenario baixando ao foxo para que Miss Green Hair, Cristina Pato, lle concedese o premio do Chimpín de Prata a un dos veciños, condutor deste medio de transporte tan peculiar desde as orixes da mostra. De súpeto, a prensa vólvese tola. Chegara o momento foto de familia con esta personaxe arrodeado de todos os famosos convidados. Tralo estrés vivido, cada un regresou ao lugar que lle correspondía. Foi, nese preciso instante, cando o palco se transformou no set de rodaxe da serie Era visto!. A produción recibiu o presente, merecidamente, pois, o can amarelo de Cans formou parte do decorado contribuíndo, así, á súa promoción e difusión. Patricia Vázquez, Federico Pérez ou Víctor Fábregas foron algunhas das personalidades que subiron á palestra. "Quero dar tres avisos, nada máis: - dicía Víctor- primeiro, eu non son Unax Ugalde, digo para que non lle deades a lata ao tío; segundo, é o segundo chimpín de prata que me dan, polo tanto, se está Reixa por aí, 'clin, clin'; e, terceiro, teño unha cama de matrimonio, pagada hasta o domingo". Velozmente, Patricia tomou o relevo do seu compañeiro advertindo ás mozas que non tivesen isto último en conta se en algo apreciaban as súas vidas. Vaia! Que considerada. Discurso, foto e continuamos.
Porén, agora, había un novo inquilino no escenario para entregar o galardón aos veciños pioneiros, o señor Fábregas, o cal continuaba coa súa broma: "Hotel Parque, habitación 201, a porta está aberta. Ide entrando e eu vos escollo. Se me dá tempo... Ao mellor teño que durmir fóra".
A gala non avanzaba e, por detrás, o director comezáballe a grallar a Keka que cortase a proposición de Víctor para poder, así, proseguir. Entregado o premio aos veciños, por fin chegou o momento estelar, e nunca mellor dito, da noite: Manuel Manquiña e o seu premio Pedigree. De mans do alcalde, o actor, vestido de coiro e cunha gorra con chapas na testa, recibiu o presente. Felicitando ao festival e agradecendo a hospitalidade dos veciños, o artista dispúxose a pronunciar o seu discurso, no que non esqueceu mencionar a estrela que, minutos despois, brillaría no chan do Torreiro de Cans: "Afortunadamente, a partir de hoxe, estarei con vós todo o ano pertencendo xa a esa grande constelación do Torreiro, chea de estrelas e que, cada ano, medra e medra, e que seguirá medrando. A partir de agora, onde eu estea, haberá un cacho de cans e penso defendelo alá onde me atope". Despois da ovación, unha inxente torta de parabéns fixo que o meu estómago me dese unha patada como se un pequeno alien intentase saír. Era o momento de marchar, pois, o músico Tony Lomba, ataviado cun gorro con velas na cabeza ensinaba a patiña do que sería a súa trepidante actuación do día seguinte.
Debaixo daquelas lentes atopábase a presentadora da gala, Keka Losada, que, cos beizos decorados cunha capa de carmín vermello, saudou ao Torreiro de Cans. Despois dun pequeno prólogo, Keka pasou a desvelar o nome dos compoñentes dos dous xurados que se pronunciarían na selección das curtas, ademais de mencionar a algúns dos profesionais do sector audiovisual galego convidados á celebración. De seguido, proxectouse, nunha colosal pantalla, un vídeo no que personaxes famosas felicitaban o décimo aniversario da mostra dando, tamén, pequenos consellos de como sobrevivir aos catro días de festividade. Oxalá o tivese visto antes de vires. Todo sería diferente, ou iso cría eu. A dor que sentía no ombro esquerdo non me deixaba pensar con claridade e o sandwich magro, que me enchera o boche no xantar, xa se desintegrara había unhas cantas horas, provocándome unhas puncións no estómago dignas dunha agulla de calcetar. As miñas doenzas non importaban, o show tiña que continuar! E eu con el. O encargado de inaugurar a entrega de premios foi José Varela, galardonado pola súa obra na Can Parade.Para aqueles que non sabedes do que se trata, é, basicamente, unha iniciativa para deseñar o emblema oficial de Cans, o Can de Cans, entregándollelo a novos creadores para que o reinterpreten. Discurso, foto e continuamos. Keka volveu a saír a escena mais, esta vez, acompañada por un dos membros da serie Era visto!, Federico Pérez. Deste xeito, entre bromas entre os condutores da gala, foi a cantante, produtora e crítica musical, Uxía Senlle, a encargada de conceder o premio ao mellor videoclip a Soledad Rebollo por Un mundo en trance. E, precisamente, así, en transo, foi como quedei cando, inesperadamente, a noite se botou sobre o Torreiro. A escuras intentei abrir a funda da cámara para gardala e, desta forma, protexela dos brutais empurróns e "codazos" do benquerido público que me asoballaba coa forza propia dunha vacada.
Entre sabas grosas de inverno e perigosos felinos que se aproximaban co máximo sixilo ao xergón tendido no chan dun piso de recente construción, o meu corpo intentaba descansar despois dun arduo día de traballo. Contando ovelliñas, os ollos comezábanseme a pechar timidamente con ansias de non volver a abrirse, pois, sabía o que me esperaba a xornada seguinte: máis traballo. O espertador tocou diana e un gato branco como a neve saltou enriba do colchón como un neno o fai sobre unha cama elástica de feira. Ódioos… Non é que non me gusten, que tampouco; é que non os tolero. Ducha, almorzo, trinta minutos en coche ata O Porriño, aparcar, baleirar o maleteiro, cargar coas cámaras dous quilómetros ata Cans, coller o programa, mirar actividades, cubrilas, pausa para comer, seguir cubríndoas, se non todas, case todas, e, por fin, o manto de estrelas foi quen de teitar a aldea. Daban, xa, as once e media da noite do 25 de Maio, na beira oeste do Miño, cando as mallas floridas da presentadora, Keka Losada, volveron ascender pola escaleiriña do escenario.
Armada con micro, carpetas e papeis, preguntaba, entre berros, onde estaba toda a xente e pedía ó público unha onda tras outra en honor ao aniversario do festival. Namentres, as persoas do meu redor quedaban inmortalizadas na miña cámara, plasmando o verdadeiro espírito do certame: a festa. Alcohol e bocadillos de xamón polo módico prezo de catro cans, literalmente. A mostra pon a disposición do visitante un servizo de cambio de moeda ó máis puro estilo Wall Street: un euro, un can. Un efectivo invento con ansias de derrocar, incluso, ao excelentísimo señor do Monopoly. Todo, neste lugar, está perfectamente orquestrado baixo unha imaxe corporativa tan simple como eficaz: o nome do pobo, Cans. Sen prestares atención ás palabras da primaveral Keka e entre o doce cheiro a herba, comezoume a xurdir unha dúbida: cal sería o xentilicio de Cans? Os caneiros? Os canciños? Os cans, quizais? No caso dalgún podería ser perfectamente certo, pois, ata as augas dos floreiros, xa, se evaporaran. A pesares das miñas dúbidas internas, a gala proseguía con normalidade ata o momento no que, xusto antes de dar paso aos primeiros premiados, unha voz, cargada de escuma de cervexa e indignación, a partes iguais, se alzaba entre as cabezas do público. O conflito, nesta ocasión, ten nome de político: Mariano. Mariano Rajoy, para entendernos.
Un comentario común á par que lixeiramente populista sae dos beizos do co- presentador, Federico Pérez: unha non invitación ós membros do Executivo ao próximo festival. E a tormenta se desata: "Fóra, fóra. Políticos ladróns. Corruptos". Keka, por unha vez, parece desbordada pero disimula a súa turbación pedindo, por favor, á nai do interfecto que acuda no seu rescate. Mentres, Fede tenta razoar co rapaz ao cal, as bebidas espirituosas, non lle deixan expor con claridade os seus argumentos nin escoitar aos dos demais. Finalmente, tras un intercambio de pareceres uns decibelios por riba do permitido pola normativa municipal, o rapaz abandona o Torreiro. De momento. Con todo, trinta minutos despois da hora prevista no programa, os pétreos cánidos comezaban a saír ante o público nas orgullosas mans dos seus flamantes novos donos.
Despois da eterna entrega de premios, o director do festival, Alfonso Pato, o cal, ataviado cun gorro de mafioso de comezos do século pasado, pronunciou unhas verbas de apoio á aldea, pois, sen veciños, non hai certame; á Asociación Cultural Arela facendo que a benquerida condutora da velada se dese por aludida; e ás universidades. Como todo o "bo" remata, a gala chegou ao seu fin. Deste xeito, entre cánticos de parabéns entoados por unha potente voz apelidada Senlle, saltiños dun Pato tratando de bailar, instantáneas dun director de cine defensor do “concepto” e unha desdebuxada dama de ata verdes carnes, pelo verde, a décima edición do Festival de Cans concluíu. Porén, foron O Gran Wyoming e Los Insolventes os encargados de despedir, a ritmo de rock, o certame ata o ano que ven. 365 días despois dos cales o Torreiro da igrexa volverá a substituír os rezos polas barras de cervexa durante catro intensos días nos que Deus toma forma de can.
O encargado de estrear a segunda serie de premios do certame foi Roi Fernández, galardoado co premio á mellor banda sonora por Calquera infinito posible. Robin&Robin, Mal de sangue, Flores para Amalia, Sangue de Unicornio ou Only you foron algunhas das curtas gañadoras nesta edición do festival. Cansa de cargar coa cámara todo o día, decidín pousar o meu pandeiro no altofalante que, minutos antes, servía a todos os presentes como superficie onde depositar os vasos baleiros de licor. Cada vez eran máis o número de recipientes situados sobre os amplificadores. E non me estraña que a xente precisase beber para atopar sentido, xa non digo graza, na monótona cerimonia que se estaba a realizar. Non era máis que outra maldita enumeración, algo paradoxal se temos conta que, neste festival, nada é previsible nin deixa indiferente. En fin, unha de can e outra de area.
